Λογοθεραπεία
Λογοθεραπεία είναι η επιστήμη που
ασχολείται με την πρόληψη, την διάγνωση και την αντιμερώπιση προβλημάτων
επικοινωνίας (λεκτικής ή μη), φωνής, ομιλίας και μάσησης-κατάποσης σε παιδιά,
εφήβους και ενήλικες.
Ο
λογοπεδικός είναι σε θέση να αξιολογήσει και να παρέμβει σε διαταραχές όπως:
§
Αρθρωτικές-
Φωνολογικές διαταραχές
§
Εξελικτικές
γλωσσικές διαταραχές (πραγματολογικές, σημασιολογικές, μορφολογικές,
συντακτικές και γραμματικές δυσκολίες, φτωχό λεξιλόγιο)
§
Τραχηλοκρανιοπροσωπικές
ανωμαλίες (σχιστίες)
§
Διαταραχές ροής
του λόγου (Τραυλισμός, Ταχυλαλία)
§
Διαταραχές φωνής
(αφωνία, δυσφωνίες)
§
Διάχυτες
αναπτυξιακές διαταραχές-ΔΑΔ (Αυτισμός, Σύνδρομο Asperger)
§
Προβλήματα ακοής
(Βαρηκοΐα/ Κώφωση)
§
Ειδικές
μαθησιακές δυσκολίες- δυσκολίες γραπτού λόγου- δυσλεξία-δυσορθογραφία-
δυσαριθμησία- δυσγραφία
§
Ειδική γλωσσική
διαταραχή (SLI)
§
Διαταραχές
μάσησης και κατάποσης (Δυσφαγία)
§
Ασθενείς που
έχουν υποβληθεί σε μερική ή ολική λαρυγγεκτομή ή γλωσσεκτομή
§
Αφασικά σύνδρομα
(αφασία Broca, αφασία Wernicke κ.α.)
§
Νευρογενείς
κινητικές διαταραχές ομιλίας (δυσαρθρίες, απραξία)
§
Κρανιοεγκεφαλικές
κακώσεις (ΚΕΚ)- Εγκεφαλικά επεισόδεια (ΑΕΕ)
§
Εκφυλιστικές
ασθένειες (άνοια, πλάγια μυατροφική σκλήρυνση (ALS), νόσος Πάρκινσον κ.α.)
§
Εγκεφαλική
παράλυση (ΕΠ)
§
Νοητική υστέρηση
(ΝΥ)
§
Σύνδρομα (Down, Rett κ.α.)
§
Λαρυγγεκτομή
αποκατάσταση της επικοινωνίας με εκμάθηση φαρυγγικής ομιλίας ή χρήση τεχνητού
λάρυγγα
§
Εκπαίδευση φωνής
για επαγγελματίες χρήστες φωνής- Ορθοφωνία
§
Ψυχιατρικές
διαταραχές
Τι είναι η
επικοινωνία;
Είναι η λεκτική και η μη λεκτική αλληλεπίδραση
ενός ατόμου με ένα άλλο. Είναι η ικανότητα ενός ατόμου να δέχεται (να λαμβάνει)
και να δίνει ερεθίσματα σε ένα άλλο άτομο.
Εκδηλώνεται με:
·
το λεκτικό
μήνυμα
·
τις εκφράσεις
του προσώπου
·
τα νεύματα
Τι είναι ο λόγος;
Λόγος είναι η κατανόηση ενός ατόμου,
δηλαδή το τι γνωρίζει. Όλες οι αντιληπτικές και οι γνωστικές ικανότητες
κατατάσσονται σε αυτόν τον τομέα. Γνωστικές ικανότητες, όπως γνώση χωρικών και
χρονικών εννοιών, χρωμάτων, μεγεθών, σχημάτων, προμαθηματικών εννοιών.
Αντιληπτικές δεξιότητες, όπως κατανόηση εντολών, ερωτήσεων, αρνητικών λέξεων.
Τα μέρη του
λόγου αποτελούνται από:
·
Τη φωνολογία,
δηλαδή τους φθόγγους της γλώσσας και τους φωνολογικούς κανόνες
·
Τη μορφολογία,
δηλαδή το μόρφημα και τους μορφολογικούς κανόνες
·
Τη σύνταξη,
δηλαδή τους κανόνες για το συνδυασμό των λέξεων σε προτάσεις
·
Τη σημασιολογία,
δηλαδή το νόημα των λέξεων
· Την πραγματολογία,
δηλαδή τους κοινωνικό- γλωσσικούς κανόνες σύμφωνα με τους οποίους
χρησιμοποιούμε τη γλώσσα μας.
Τι είναι η ομιλία;
Είναι η ηχητική έκφραση του εσωτερικού
μας λόγου και είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με τη σκέψη και τη νόηση. Βασίζεται στη
σωστή λειτουργία και απόλυτα συντονισμένη συνεργασία των συστημάτων της
αναπνοής, της φώνησης, της αντήχησης και της άρθρωσης.
Τι είναι η φωνή;
Η φωνή είναι το
αποτέλεσμα του εκπνεόμενου αέρα από τους πνεύμονες, ο οποίος περνώντας από το
λάρυγγα δονεί τις φωνητικές χορδές με αποτέλεσμα να παράγεται φωνή. Η φωνή
χαρακτηρίζεται από τα παρακάτω:
·
Ένταση, δηλαδή
τη δύναμη της φωνής
·
Ύψος, δηλαδή τον
τόνο της φωνής
·
Ποιότητα, δηλαδή
αν η φωνή ακούγεται βραχνή, ασθμαίνουσα, έχει τρέμουλο, σπασίματα, σταθερότητα
Φυσιολογική φωνή, είναι αυτή που έχει τα
παρακάτω χαρακτηριστικά:
·
Η φωνητική νότα
έχει καθαρότητα
·
Δεν είναι
βραχνή, ασθμαίνουσα ή πιεσμένη
·
Είναι ακουστή
ακόμα και σε περιβάλλοντα με υψηλά επίπεδα θορύβου
·
Είναι ανάλογη
της ηλικίας και του φύλου
·
Εκπληρεί
γλωσσικούς και παραγλωσσικούς ρόλους για την ικανοποίηση του ομιλητή (π.χ.
γέλιο)
·
Έχει σταθερότητα
και δεν αλλάζει κανένα από τα χαρακτηριστικά της, είτε κατά την έναρξη της
φωνής, είτε κατά την συνεχόμενη ομιλία
·
Έχει αντοχή
τόση, ώστε να χρησιμοποιείται στην εργασία και στην κοινωνική ζωή, χωρίς να
εμφανίζει κόπωση
Τι είναι οι
μαθησιακές ικανότητες;
Είναι οι δεξιότητες του παιδιού στο
σχολικό πλαίσιο. Οι δεξιότητες αυτές αφορούν αποκλειστικά τις σχολικές
επιδόσεις και συνήθως δεν επηρεάζουν άλλους τομείς (όπως την κατανόηση ή την
παράγωγή του λόγου). Πιο συγκεκριμένα είναι:
·
Η ικανότητα
ανάγνωσης
·
Η ικανότητα
γραφής
·
Η ορθογραφία
·
Οι μαθηματικές
πράξεις
Τι είναι η ροή της
ομιλίας;
Ο ρυθμός ομιλίας εξαρτάται από τα
παρακάτω:
·
Την αναπνοή
·
Την λειτουργική
και δομική επάρκεια των δομών που διέρχεται ο αέρας
·
Τη δυνατότητα
συντονισμού της φωνής και του αέρα για την παραγωγή φωνημάτων, λέξεων,
προτάσεων
Ως
τραυλισμός χαρακτηρίζεται η διαταραχή στη ροή του λόγου και εμφανίζεται με
ασυντόνιστες κινήσεις του μυϊκού συστήματος, της αναπνοής, της φωνής και της
άρθρωσης, ενώ παρουσιάζεται στην αρχή ή τη μέση του λόγου σαν επανάληψη
συλλαβών, φθόγγων και λέξεων ή σαν ένα επίμονο κόμπιασμα σε έναν φθόγγο.
Δυσκολίες στον Λόγο:
·
δυσκολία στον
σχηματισμό προτάσεων
·
δυσκολία
έκφρασης των σκέψεων με τις σωστές λέξεις
·
δυσκολία
περιγραφής απλών γεγονότων
·
γραμματικά και
εκφραστικά λάθη
·
δυσκολία έναρξης
και διατήρησης μιας συζήτησης
·
δυσκολία
κατανόησης σύνθετων προτάσεων ή οδηγιών
Δυσκολίες στην Άρθρωση/Ομιλία:
·
λανθασμένη
επιλογή ήχων μέσα σε μια λέξη
·
δυσκολία σωστής
άρθρωσης κάποιων ήχων (π.χ.: ρ/σ)
·
παράλειψη ήχων
μέσα σε μια λέξη
Ροή Ομιλίας (τραυλισμός):
·
αδυναμία
εκίνησης της φράση του
·
επανάληψη
συλλαβών ή ήχων
·
κόλλημα σε συγκεκριμένους
ήχους
·
επιμήκυνση
συλλαβών ή ήχων
·
παρουσίαση τίκ
Η λογοθεραπεία έχει σαν στόχο την αποκατάσταση όλων των παραπάνω
διαταραχών σε συνεργασία με άλλες ειδικότητες όπως την εργοθεραπεία την ειδική
αγωγή, την ψυχολογική υποστήριξη.